Na podstawie art 69 ust 2 w związku z art 42 pkt 3 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz U poz 2072), w imieniu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej przedkładam wyjaśnienia w sprawie połączonych do wspólnego rozpoznania pod sygnaturą P 9/18 pytań prawnych Sądu Rejonowego w Białymstoku, jednocześnie wnosząc o stwierdzenie, że art 49 ustawy z dnia 26 stycznia 2018 ro zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz niektórych innych ustaw (Dz U poz 398, ze zm ) w zakresie dotyczącym art 55 pkt 4 i 5 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r o Krajowym Rejestrze Sądowym (t j Dz U z 2018 r , poz 986, ze zm ), jest niezgodny z art 45 ust 1 Konstytucji Sejm wnosi także o umorzenie postępowania w pozostałym zakresie na podstawie art 59 ust 1 pkt 2 ustawy o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym, ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.
Uzasadnienie
I. Przedmiot kontroli
1 W dniu 1 października 2018 r do Kancelarii Sejmu wpłynęło zawiadomienie Prezesa Trybunału Konstytucyjnego o wszczęciu postępowania przed Trybunałemn Konstytucyjnym (dalej: TK, Trybunał) w sprawie pytań prawnych – trzech postanowień Sądu Rejonowego w Białymstoku (dalej: sąd pytający; SR) z dnia 2 lipca 2018 r (sygnatury akt: BI XII Ns-Rej KRS 4134/18/977, BI XII Ns-Rej KRS 3194/18/832, BI XII Ns-Rej KRS 4265/18/442) łącznie rozpoznawanych pod wspólną sygnaturą P 9/18 z uwagi na tożsamość przedmiotu sprawy Przedmiotem kontroli jest art 49 ustawy z dnia 26 stycznia 2018 r o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz niektórych innych ustaw (Dz U poz 398, ze zm ; dalej: ustawa nowelizująca) w zakresie dotyczącym art 55 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r o Krajowym Rejestrze Sądowym (t j Dz U z 2018 r , poz 986, ze zm ; dalej: ustawa o KRS) Kwestionowany artykuł ustawy nowelizującej stanowi: „Art 49 W sprawach wszczętych od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy postanowienia w przedmiocie wpisów, o których mowa w art 41 pkt 5 i art 55 ustawy zmienianej w art 1, nie wymagają doręczenia i nie podlegają zaskarżeniu” 2 Artykuł 49 zawiera odesłania W zakresie objętym przedmiotem pytań prawnych rozpatrywanych w niniejszym postępowaniu znajduje się odesłanie
do art 55 ustawy o KRS „Art 55 Do rejestru dłużników niewypłacalnych wpisuje się z urzędu: 1) osoby fizyczne wykonujące działalność gospodarczą, jeżeli ogłoszono ich
upadłość lub jeżeli wniosek o ogłoszenie ich upadłości został prawomocnie oddalony na podstawie art 13 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r – Prawo upadłościowe albo umorzono prowadzoną przeciwko nim egzekucję sądową lub administracyjną z uwagi na fakt, iż z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych;
1a) osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej, jeżeli ogłoszono ich upadłość;
2) wspólników ponoszących odpowiedzialność całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki, z wyłączeniem komandytariuszy w spółce komandytowej, jeżeli ogłoszono jej upadłość lub jeżeli wniosek o ogłoszenie jej upadłości został prawomocnie oddalony na podstawie art 13 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r – Prawo upadłościowe albo umorzono prowadzoną przeciwko nim egzekucję sądową lub administracyjną z uwagi na fakt, iż z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych;
3) dłużników, którzy zostali zobowiązani do wyjawienia majątku w trybie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu egzekucyjnym;
4) osoby, które przez sąd upadłościowy zostały pozbawione prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek oraz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej, przedsiębiorstwie państwowym, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszeniu;
5) dłużników, o których mowa w art 1086 § 4 Kodeksu postępowania cywilnego” Artykuł 13 ustawy z 28 lutego 2003 r – Prawo upadłościowe (t j 2017, poz 2344, ze zm ; dalej: u p u ) ma następujące brzmienie „Art 13 1 Sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów
2 Sąd może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości w razie stwierdzenia, że majątek dłużnika jest obciążony hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską w takim stopniu, że pozostały jego majątek nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania
2a Oddalając wniosek o ogłoszenie upadłości, sąd ustala, czy materiał zgromadzony w sprawie daje podstawę do rozwiązania podmiotu wpisanego do Krajowego Rejestru Sądowego bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego
3 Jeżeli zostanie uprawdopodobnione, że obciążenia majątku dłużnika są bezskuteczne według przepisów ustawy albo gdy dokonane zostały w celu pokrzywdzenia wierzycieli, jak również jeżeli zostanie uprawdopodobnione, że dłużnik dokonał innych czynności prawnych bezskutecznych według przepisów ustawy, którymi wyzbył się majątku wystarczającego na zaspokojenie kosztów postępowania, a okoliczności sprawy wskazują, że zastosowanie przepisów o bezskuteczności i zaskarżaniu czynności upadłego doprowadzi do uzyskania majątku o wartości przekraczającej przewidywaną wysokość kosztów, przepisów ust 1 i 2 nie stosuje się
4 Postanowienie o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości na podstawie ust 1 lub 2 obwieszcza się”.
Artykuł 1086 § 4 k p c ma brzmienie: „W razie powstania zaległości za okres dłuższy niż 6 miesięcy komornik z urzędu składa wniosek do Krajowego Rejestru Sądowego o wpis dłużnika do rejestru dłużników niewypłacalnych Wniosek komornika nie podlega opłacie sądowej”
3 Objęty przedmiotem pytań prawnych przepis ustawy nowelizującej zwolniłm sądy wydające postanowienia w przedmiocie wpisów, o których mowa w art 55 ustawy o KRS, z obowiązku ich doręczenia oraz przesądził, iż postanowienia te nie podlegają zaskarżeniu Zakres zastosowania tego przepisu obejmuje postanowienia wydawane w postępowaniach wszczętych po 14 marca 2018 r Postępowania rejestrowe, o których mowa w art 55 ustawy o KRS, są to postępowania nieprocesowe, prowadzone z urzędu, kończące się wpisem osoby (uczestnika postępowania) do rejestru dłużników niewypłacalnych (dalej: RDN) lub, w przypadku stwierdzenia braku przesłanek uzasadniających taki wpis, umorzeniem postępowania wszczętego z urzędu Okolicznością, która zazwyczaj powoduje wszczynanie postępowania w przedmiocie wpisu, jest informacja uzyskiwana przez sąd rejestrowy od sądu upadłościowego, sądu egzekucyjnego, od komornika sądowego lub wierzyciela, z którego wniosku ogłoszono upadłość
dłużnika, wierzyciela alimentacyjnego, w stosunku do którego dłużnik zalega ze świadczeniem za okres dłuższy niż 6 miesięcy, czy wierzyciela prowadzącego przeciwko dłużnikowi egzekucję, w ramach której miało miejsce sądowe wyjawienie majątku (zob M Tarska, Komentarz do art. 55 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym [w:] Kodeks spółek handlowych. Pozakodeksowe prawo handlowe. Komentarz, t 5, red S Sołtysiński, A Szajkowski, A Szumański, J Szwaja, 2015, Legalis). Postanowienia zarządzające wpis do rejestru dłużników niewypłacalnych są orzeczeniami kończącymi postępowanie co do istoty sprawy, od których, przed zmianą wprowadzoną ustawą nowelizującą, zgodnie z art 518 k pc uczestnikowi przysługiwała apelacja lub skarga na orzeczenie referendarza sądowego (art 5181 § 3a w związku z art 598 22 § 1 k p c ) Taka możliwość, zgodnie z art 32 ustawy nowelizującej została przewidziana dla spraw, o których mowa w art 55 ustawy o KRS, toczących się przed sądem rejestrowym wszczętych i niezakończonych do 15 marca 2018 r W sprawach wszczynanych w okresie od 15 marca 2018 r do 31 stycznia 2019 r (wówczas to art 55 i art 57 ustawy o KRS utracą moc) postanowienia w przedmiocie wpisów do RDN nie są doręczane i nie podlegają zaskarżeniu
4 Wskazaną przez autorów projektu ustawy nowelizującej ratio regulacji zawartej w art 49 ustawy nowelizującej było wyeliminowanie nieefektywnego działania sądu, które w żaden sposób nie wpływa na „wzmocnienie wiarygodności i bezpieczeństwa obrotu” Wprowadzona zmiana miała pozwolić „sądowi rejestrowemu skoncentrować jego aktywność na tym, co stanowi istotę jego działania, tj rozpatrywaniu wniosków o wpis do rejestru przedsiębiorców i rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej” (uzasadnienie projektu ustawy, druk sejmowy nr 2067/VIII kad , s 107) W uzasadnieniu projektu wskazano ponadto, że „dane ujawnione w RDN (zarówno na podstawie wpisów dokonanych przez sąd rejestrowy z urzędu, jak i na wniosek) nie cieszą się zainteresowaniem obrotu prawnego i gospodarczego” Projektodawcy uznają, że „dalsze prowadzenie tego rejestru nie wydaje się zatem celowe i uzasadnione”, a ponadto, „na podstawie art 5 ust 1 w związku z art 456 pkt 1 ustawy z dnia 15 maja 2015 r – Prawo restrukturyzacyjne z dniem 1 lutego 2019 r utworzony zostanie Centralny Rejestr Restrukturyzacji i Upadłości”, w którym powinny byćzamieszczane „dane o osobach, o których mowa w art 55 pkt 1, 1a, 2 i 4 ustawy o KRS” (ibidem, s 94–95). W uzasadnieniu projektu stwierdzono ponadto: „Jak wynika z danych statystycznych zagrożenie wpisem do RDN nie stanowi dla dłużników alimentacyjnych czynnika motywującego do uregulowania należności […] Dziesięcioletni okres obowiązywania art 55 pkt 5 ustawy o KRS i art 1086 § 4 k pc pozwala na jednoznaczne stwierdzenie, że przyjęte w omawianych przepisach rozwiązanie nie doprowadziło do osiągnięcia zamierzonego rezultatu” (ibidem, s 100) O nieskuteczności wpisów do rejestru dłużników niewypłacalnych Krajowego Rejestru Sądowego dla poziomu egzekucji świadczeń alimentacyjnych świadczą także wyniki ankiety przeprowadzonej przed opracowaniem projektu ustawy nowelizującej wśród urzędników odpowiedzialnych za postępowania wobec dłużników alimentacyjnych (ibidem).
II. Stan faktyczny i zarzuty sądu
1 Pod sygnaturą akt P 8/19 rozpatrywane są łącznie trzy pytania prawne Sądu Rejonowego XII Wydziału Gospodarczego Krajowego Rejestru Sądowego w Białymstoku z 2 lipca 2018 r o sygn akt: BI XII Ns-Rej KRS 4134/18/977; BI XII Ns-Rej KRS 3194/18/832; BI XII Ns-Rej KRS 4265/18/442
2 Pierwsze pytanie prawne zostało sformułowane w następującym stanie faktycznym i prawnym Przed sądem pytającym toczyło się postępowanie z urzędu o wpis dłużnika do RDN (sygn akt BI XII Ns-Rej KRS 4134/18/977) Postępowanie to dotyczy osoby fizycznej, którą sąd prawomocnym postanowieniem, działając na podstawie art 373 ust 1 up u , pozbawił na okres pięciu lat prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek oraz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej, przedsiębiorstwie państwowym, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszeniu Sąd ten zasygnalizował Sądowi Rejonowemu potrzebę wpisania dłużnika do RDN jako osoby, w stosunku do której orzeczono prawomocny zakaz, o którym mowa w art 373 ust 1 u p u Referendarz sądowy, postanowieniem z dnia
19 kwietnia 2018 r , działając z urzędu, na podstawie art 55 ustawy o KRS, dokonał wpisu do RDN Uczestnik postępowania w przewidzianym do tego terminie zaskarżył to postanowienie Po rozpoznaniu sprawy na posiedzeniu niejawnym, sąd pytający przedstawił TK pytanie prawne Wpłynęło ono do TK 27 sierpnia 2018 r , 11 września 2018 r uzupełnione zostały braki formalne Sprawie nadano sygnaturę P 9/18
3 Drugie pytanie prawne zostało sformułowane w następującym stanie faktycznym i prawnym Przed sądem pytającym toczyło się postępowanie z urzędu o wpis dłużnika do RDN (sygn akt BI XII Ns-Rej KRS 3194/18/832) Postępowanie to dotyczy osoby fizycznej, od której sąd wyrokiem z dnia 26 lutego 2008 r zasądził na rzecz małoletniego alimenty w kwocie 100 złotych miesięcznie płatne do rąk matki dziecka, wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku zwłoki Następnie ów sąd wyrokami z 19 lipca 2010 r i z 11 czerwca 2013 r podwyższał kwotę należnych alimentów Łączna wysokość zasądzonego zobowiązania alimentacyjnego dłużnika w okresie od 12 lutego 2008 r do 2 lipca 2018 r wynosiła 33 848,28 zł Wierzyciel, w związku z brakiem realizacji obowiązku alimentacyjnego w 2011 r wszczął postępowanie egzekucyjne skierowane przeciwko zobowiązanemu, prowadzone przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowymw Białymstoku Komornik ten 19 marca 2018 r zasygnalizował sądowi pytającemu potrzebę wpisania do RDN dłużnika, który zalegał z zapłatą wymagalnych świadczeń pieniężnych przez okres ponad sześciu miesięcy Referendarz, postanowieniem z dnia 9 kwietnia 2018 r na podstawie art 55 ustawy o KRS dokonał wpisu dłużnika do RDN Uczestnik postępowania zaskarżył to orzeczenie, wnosząc o niewpisywanie go do RDN, zapewniając, że świadczenia alimentacyjne realizowane są na bieżąco poprzez zajęcie części przysługującej mu renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy Po rozpoznaniu sprawy 2 lipca 2018 r na posiedzeniu niejawnym sąd pytający, działając na podstawie art 193 Konstytucji w związku z art 52 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz U poz 2072; dalej: ustawa o TK) przedstawił Trybunałowi pytanie prawne (sygn akt BI XII Ns-Rej KRS
3194/18/832) Wpłynęło ono do TK 27 sierpnia 2018 r , 11 września 2018 r uzupełnione zostały braki formalne Sprawie nadano sygnaturę P 10/18 Z uwagi na tożsamość przedmiotu sprawy zarządzeniem Prezesa TK zostało ono połączone z pytaniem prawnym sądu pytającego z 2 lipca 2018 r , sygn P 9/18, w celu łącznego rozpoznania pod wspólną sygnaturą P 9/18
4 Trzecie pytanie prawne zostało sformułowane w następującym stanie faktycznym i prawnym Przed sądem pytającym toczyło się postępowanie z urzędu o wpis dłużnika do RDN (sygn akt BI XII Ns-Rej KRS 4265/18/442) Postępowanie to dotyczy osoby fizycznej, której sąd prawomocnym postanowieniem z dnia 12 lutego 2018 r, działając na podstawie art 373 ust 1 up u , pozbawił na okres pięciu lat prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek oraz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej, przedsiębiorstwie państwowym, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszeniu Sąd upadłościowy zasygnalizował sądowi pytającemu potrzebę wpisania dłużnika do RDN jako osoby, wobec której orzeczono prawomocny zakaz, o którym mowa w art 373 ust 1 u p u Referendarz sądowy, działając z urzędu, postanowieniem z dnia 6 kwietnia 2018 r dokonał wpisu dłużnika do RDN na podstawie art 55 ustawy o KRS Uczestnik postępowania zaskarżył to postanowienie Po rozpoznaniu sprawy 2 lipca 2018 r sąd pytający, działając na podstawie art 193 Konstytucji, w związku z art 52 ustawy o TK przedstawił Trybunałowi pytanie prawne Pytanie to wpłynęło do TK 27 sierpnia 2018 r , 11 września 2018 r uzupełnione zostały braki formalne Sprawie nadano sygnaturę P 11/18 Zarządzeniem Prezesa TK, z uwagi na tożsamość przedmiotu sprawy, wyżej wskazane pytanie prawne zostało połączone z pytaniem prawnym tożsamego sądu z 2 lipca 2018 r , sygn P 9/18, i pytaniem prawnym z 2 lipca 2018 r , sygn P 10/18, w celu łącznego rozpoznania pod wspólną sygnaturą P 9/18.
5 Sąd pytający powziął wątpliwość co do zgodności art 49 ustawy nowelizującej w zakresie dotyczącym art 55 ustawy o KRS z art 2, art 31 ust 3, art 45 ust 1 i ust 2, art 47 i art 51 ust 2 i ust 4 Konstytucji. Po pierwsze, w ocenie tego sądu, postępowania nieprocesowe, o których mowa w art 55 ustawy o KRS, wszczęte z urzędu już w nowym stanie prawnym (tj po 15 marca 2018 r ) „przebiegają niejako inkwizycyjnie i kapturowo”, a z perspektywy uczestnika postępowania „sąd rejestrowy działa po kryjomu i skrycie”
(uzasadnienia do trzech postanowień sądu pytającego z 2 lipca 2018 r) Tym samym „uczestnik postępowania […] nie tyle zostaje ograniczony w prawach strony postępowania, co zostaje pozbawiony takich praw” (ibidem). Po drugie, sąd pytający wskazuje, że przyjęta redakcja przepisu wyrażającego normę prawną zawartą w art 49 ustawy nowelizującej może prowadzić do sytuacji, w których orzeczenia o wpisie do rejestru dłużników niewypłacalnych mogą zapadać nawet bez pisemnego uzasadnienia. Po nowelizacji osoby mogą być wpisywane do RDN bez ich wiedzy i możliwości przedstawienia kontrargumentów w ramach postępowania sądowego kończącego się wpisem do rejestru. Po trzecie, trudno mówić o skutecznym zagwarantowaniu obywatelowi możliwości ochrony czci i dobrego imienia w sytuacji, w której fakt wpisania obywatela do RDN może być przed nim ukryty, podczas gdy ma on sui generis penalny charakter, co znajduje potwierdzenie w przytaczanym w pytaniu prawnym orzecznictwie Osoby ujawnione w RDN dotyka stygmatyzacja i w opinii sądu pytającego przy takim charakterze wpisu czynienie tego bez wiedzy i możliwości obrony uczestnika postępowania budzi co najmniej uzasadnione wątpliwości. Po czwarte, zdaniem sądu pytającego, „art 49 ustawy nowelizującej godzi w cały szereg praw obywatelskich począwszy od prawa do sprawiedliwego i jawnego postępowania sądowego, przez prawo do ochrony czci i dobrego imienia, a zakończywszy na prawie do ochrony informacji o sobie (art 51 ust 2 i ust 4 Konstytucji) poprzez zbieranie i ewidencjonowanie przez Państwo bez wiedzy obywatela, w zasadzie bez żadnej kontroli (przynajmniej drugiej instancji) określonych danych, umieszczanych w jawnych i ogólnodostępnych zbiorach, narażając tym samym obywatela na publiczne, społeczne potępienie” (ibidem) Sąd wskazuje, że w obrębie gwarancji prawa do sprawiedliwego postępowania sądowego „absolutnym minimum jest możliwość zajęcia przez stronę stanowiska w sprawie oraz możliwość zaskarżenia orzeczenia, które zdaniem uczestnika postępowania godzi w jego cześć, dobre imię oraz prawo do ochrony informacji” (ibidem). Sąd pytający podkreślił także, że „skoro ustawodawca utrzymał rangę spraw o wpis osób do RDN jako spraw (postępowań) sądowych, to powinien być konsekwentny i utrzymać wszelkie standardy, jakie do postępowań sądowych w demokratycznym państwie powinny być stosowane” (ibidem) Nie zgodził się z argumentacją przedstawianą w uzasadnieniu projektu ustawy nowelizującej, zgodnie z którą uczestnicy postępowania rejestrowego są pozbawieni prawa do jawnego i sprawiedliwego postępowania sądowego ze względu na fakt, że jest
ono prostym następstwem poprzednio prowadzonych, odrębnych postępowań sądowych Podnosi, iż postępowanie rejestrowe, o którym mowa w art 55 pkt 5
ustawy o KRS, nie opiera się bezpośrednio na orzeczeniu sądowym, a na okoliczności faktycznej stwierdzanej każdorazowo samodzielnie przez komornika sądowego, a zatem ustalenia te nie cieszą się powagą orzeczenia sądowego i, co więcej, czasem mogą odbiegać od rzeczywistości (ibidem) Niezależnie od tego, „prawomocne orzeczenie sądowe, będące podstawą wpisu osoby do RDN nierzadko w chwili dokonywania wpisu nie istnieje lub nie może być podstawą wpisu” (ibidem).
6 Na podstawie art 63 ust 2 oraz art 43 pkt 10 ustawy o TK oraz art 16 ust 1 pkt 3 ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich (t j Dz U 2018, poz 2179) Rzecznik Praw Obywatelskich zgłosił udział w postępowaniu toczącym się przed TK pod sygn P 9/18 w sprawie połączonych do wspólnego rozpoznania pytań prawych Sądu Rejonowego
III. Analiza formalna
1 Pytania prawne Sądu Rejonowego budzą wątpliwości formalne, które wymagają wyjaśnienia przed przystąpieniem do oceny zgodności wskazanych norm
ustawy z Konstytucją Sejm zwraca uwagę w szczególności na przesłanki dopuszczalności pytania prawnego, które w swoim orzecznictwie wielokrotnie akcentował Trybunał Konstytucyjny (zob postanowienie TK z 11 lutego 2015 r , sygnakt P 44/13 i przywołane tam orzecznictwo) Zachowują one aktualność również pod rządami obecnie obowiązującej ustawy o TK, gdyż wynikają w pierwszym rzędzie z treści art 193 Konstytucji (zob wyrok TK z 18 października 2016 r, sygn akt P 123/15)
2 W myśl art 193 Konstytucji każdy sąd może przedstawić Trybunałowi Konstytucyjnemu pytanie prawne co do zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawą, jeżeli od odpowiedzi na to pytanie zależy rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed sądem Pytanie prawne powinno spełniać łącznie trzy przesłanki: podmiotową, przedmiotową i funkcjonalną Przesłanki te są rozumiane w orzecznictwie sądu konstytucyjnego w ten sposób, że:
Konstytucji (postanowienie TK z 4 października 2010 r , sygn akt P 12/08),
czyli państwowy organ władzy sądowniczej, oddzielony i niezależny od wła-
dzy ustawodawczej i wykonawczej (postanowienie TK z 27 kwietnia 2004 r ,
sygn akt P 16/03),
■ przedmiotem pytania prawnego może być zgodność każdego aktu norma-
tywnego (a więc aktu zawierającego normy prawne o charakterze generalnym
i abstrakcyjnym; zob postanowienie TK z 29 marca 2000 r , sygn akt P 13/99)
z przepisami, które mają wyższą rangę w hierarchicznym systemie prawa niż
akt normatywny poddawany kontroli (w zależności od sytuacji, mogą to
być przepisy Konstytucji, ratyfikowanej umowy międzynarodowej lub usta-
wy; np postanowienie TK z 6 października 2009 r , sygn akt P 77/08),
■ powinna istnieć zależność między odpowiedzią na pytanie a rozstrzygnięciem
sprawy toczącej się przed pytającym sądem (postanowienia TK z: 29 marca
2000 r , sygn akt P 13/99; 12 kwietnia 2000 r , sygn akt P 14/99; 10 paździer-
nika 2000 r , sygn akt P 10/00; 27 kwietnia 2004 r , sygn akt P 16/03; 4 paź-
dziernika 2010 r , sygn akt P 12/08) polegająca na tym, że od odpowiedzi na
pytanie prawne musi zależeć rozstrzygnięcie konkretnej sprawy toczącej się
przed sądem pytającym (np postanowienia TK z: 22 października 2007 r,
sygn akt P 24/07, oraz 15 kwietnia 2008 r , sygn akt P 26/07)
W orzecznictwie TK wskazywano przy tym, że przedmiotem sprawy może
być wyłącznie przepis (proceduralny, materialnoprawny lub kompetencyjny),
który powinien być zastosowany przez sąd w toczącym się postępowaniu i na
podstawie którego sąd jest zobowiązany wydać stosowne orzeczenie, a więc prze-
pis, który będzie stanowił podstawę rozstrzygnięcia (zob powołane postanowie-
nie TK w sprawie o sygn akt P 12/08, i postanowienia TK z: 27 lutego 2008 r,
sygn akt P 31/06, oraz 19 października 2011 r, sygn akt P 42/10) Trybunał
Konstytucyjny, przyjmując pytanie prawne do rozpoznania, bada, czy jego wypo-
wiedź dotycząca konstytucyjności przepisu będzie miała wpływ na wynik sprawy
Artykuł 52 ust 2 pkt 5 ustawy o TK nakłada na sąd pytający obowiązek wska-
zania, w jakim zakresie odpowiedź na pytanie może mieć wpływ na rozstrzyg-
nięcie sprawy, w związku z którą pytanie zostało przedstawione „Dopełnienie
tego obowiązku nie następuje przez powtórzenie ogólnej formuły ustawowej, ale
wymaga wykazania, że in casu spełniony jest konstytucyjny warunek dopuszczal-
ności pytania prawnego” (postanowienie TK z 13 lutego 2012 r , sygn akt P 5/09)
Wyjaśnienie zakresu, w którym odpowiedź na pytanie prawne może mieć wpływ
na rozstrzygnięcie sprawy, powinno obejmować elementy podkreślające zna-
czenie wyroku TK dla sprawy zawisłej przed sądem, „[…] nie chodzi tu jednak
o uzasadnienie zarzutu niezgodności z Konstytucją (lub powołanie dowodów na
jego poparcie), ale o sui generis uzasadnienie dopuszczalności pytania prawnego
Niezależnie od tego stwierdzić jednak należy, że na sądzie składającym pytanie prawne ciąży powinność stosownego do charakteru sprawy odrębnego wskaza-
nia, w jaki sposób rozstrzygnięcie sądu uległoby zmianie, gdyby określony prze-
pis prawny utracił moc obowiązującą wskutek orzeczenia przez Trybunał Kon-
stytucyjny o jego niezgodności z Konstytucją” (wyrok TK z 7 listopada 2005 r,
sygn akt P 20/04)
3 Nie ulega wątpliwości, że w rozpatrywanych przypadkach została spełnio-
na przesłanka podmiotowa Z pytaniem prawnym do TK wystąpił sąd w ramach
toczących się przed nim postępowań
4 W końcowych akapitach uzasadnień trzech postanowień o postawieniu
Trybunałowi Konstytucyjnemu pytań prawnych sąd pytający odnosi się do
związku funkcjonalnego między odpowiedzią na przedstawiane pytania a roz-
strzygnięciem rozpatrywanych spraw Sąd „zdecydował się przedstawić Trybu-
nałowi Konstytucyjnemu pytanie prawne, ponieważ ewentualne uznanie art 49
ustawy nowelizującej za niezgodny z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej bę-
dzie oznaczać konieczność merytorycznego rozpoznania skargi uczestnika po-
stępowania na postanowienia Referendarza Sądowego przy Sądzie Rejonowym
w Białymstoku […] a nie jej odrzucenie jako niedopuszczalnej” (uzasadnienia
trzech postanowień sądu pytającego z 2 lipca 2018 r )
Wyeliminowanie z systemu prawnego zakwestionowanego przepisu dopro-
wadzi do sytuacji, w której na postanowienie zarządzające wpis do RDN wydane
z urzędu w sprawach wszczętych po dniu 15 marca 2018 r uczestnikowi postę-
powania będzie przysługiwała apelacja do sądu drugiej instancji na podstawie
art 518 k pc lub skarga na orzeczenie referendarza sądowego na podstawie
art 5181 § 3a w związku z art 39822 § 1 k p c
W każdym z pytań prawnych wskazana została konkretna data wydania po-
stanowienia referendarza sądowego w przedmiotowej kwestii, a także określona
podstawa dokonania wpisu do RDN Sejm podziela stanowisko sądu pytające-
go, że występuje związek funkcjonalny między kwestionowaną regulacją a roz-
strzygnięciem skargi uczestnika postępowania na postanowienie referendarza
sądowego o dokonaniu wpisu do RDN, ale jedynie w zakresie obejmującym
podstawę dokonania konkretnych wpisów W przypadku pierwszego i trzeciego
pytania prawnego tę podstawę stanowi art 55 pkt 4 ustawy o KRS, w przypad-
ku pytania drugiego będzie to art 55 pkt 5 ustawy o KRS W odniesieniu do
tych podstaw prawnych spełniony jest wymóg, by rozstrzygnięcie w konkretnej,
toczącej się przed sądem sprawie było zależne od odpowiedzi na pytanie praw-
ne, od tego czy wskazane przepisy utracą moc obowiązującą wskutek orzeczenia
przez Trybunał o ich niezgodności z Konstytucją (zob wyrok TK z 21 stycznia
2014 r , sygn akt P 26/12) Jedynie w odniesieniu do art 49 ustawy nowelizującej
w związku z art 55 pkt 4–5 ustawy o KRS sąd pytający wykazał, w jaki sposób
wyrok TK (ewentualne orzeczenie o niekonstytucyjności) mógłby oddziaływać
na sytuację prawną uczestnika postępowania w sprawach, w których przedsta-
wił Trybunałowi pytanie prawne Z uwagi na wskazaną wcześniej konieczność spełnienia przesłanki funkcjonalnej Sejm ograniczy swoje stanowisko do kwestii
zgodności z Konstytucją art 49 wyłącznie w tym zakresie W pozostałym zakre-
sie przesłanka ta nie jest spełniona i postępowanie powinno zostać umorzone
5 Do rozważenia pozostaje także kwestia spełnienia przesłanki przedmio-
towej przez przedstawione przez Sąd Rejonowy pytanie prawne W pytaniu sąd
sformułował zarzuty w ten sposób, że określił zaskarżony przepis oraz wskazał
wzorce kontroli Istotne wątpliwości budzi sposób uzasadnienia zachodzącej
sprzeczności między normą ustawową a niektórymi ze wskazanych norm kon-
stytucyjnych Zgodnie z art 52 ust 2 pkt 4 ustawy o TK pytanie prawne po-
winno zawierać uzasadnienie postawionego zarzutu, z powołaniem argumentów
lub dowodów na jego poparcie W orzecznictwie sądu konstytucyjnego konse-
kwentnie podkreśla się, że prawidłowy wniosek powinien zawierać szczegółową
i precyzyjną jurydyczną argumentację uprawdopodabniającą stawiane zarzuty
(zob np postanowienia TK z: 17 listopada 2011 r, sygn akt Ts 40/11; 2 lutego
2012 r , sygn akt Ts 93/11) Wymogu tego nie spełniają uwagi nazbyt ogólne, nie-
jasne czy też czynione jedynie na marginesie innych rozważań (zob np wyrok
TK z 5 czerwca 2014 r , sygn akt K 35/11; postanowienie TK z 13 stycznia 2015 r ,
sygn akt K 44/13) „Wobec respektowania generalnej zasady, jaką jest domnie-
manie konstytucyjności aktu normatywnego, samo wskazanie w petitum wzorca
kontroli, bez szczegółowego odniesienia się w uzasadnieniu do kwestionowanej
regulacji prawnej lub lakoniczne sformułowanie zarzutu niekonstytucyjności nie
może zostać uznane za «uzasadnienie postawionego zarzutu, z powołaniem do-
wodów na jego poparcie» w rozumieniu przepisów regulujących postępowanie
przed Trybunałem Konstytucyjnym W świetle utrwalonej praktyki orzeczniczej
wymóg ten należy rozumieć jako nakaz odpowiedniego udowodnienia zarzutów
stawianych w kontekście każdego wskazanego wzorca kontroli” (postanowienia
TK z: 21 stycznia 2015 r , sygn akt K 13/13; 30 października 2018 r, sygn akt
P 15/16)
W niniejszej sprawie sąd pytający uczynił wzorcami kontroli art 2, art 31
ust 3, art 45 ust 1 i ust 2, art 47 i art 51 ust 2 i ust 4 KonstytucjiZ wy-
jątkiem jednak art 45 ust 1 względem pozostałych artykułów ustawy zasad-
niczej wywód argumentacyjny sądu ogranicza się do stwierdzenia, że „art 49
godzi w cały szereg praw obywatelskich” oraz ich wyliczenia W efekcie pytania
prawne pozbawione są czytelnego i logicznego powiązania treści zaskarżonego
przepisu z poszczególnymi artykułami Konstytucji jako wzorcami kontroli Sąd
ograniczył się do lakonicznych stwierdzeń o charakterze generalizacji potocz-
nych, wprost przesądzając, że „nie zamierza szerzej wyjaśniać na czym powinno
wyglądać sprawiedliwe postępowanie sądowe” Takie ujęcie problemu nie czyni
zadość obowiązkowi uzasadnienia zarzutów pytania prawnego Pytanie prawne
nie zawiera oddzielnego wywodu przemawiającego za uchyleniem domniema-
nia konstytucyjności zaskarżonego przepisu w odniesieniu do wskazanych w py-
taniach prawnych wzorców kontroli. Mając powyższe na względzie, Sejm wnosi o umorzenie postępowania przed
Trybunałem Konstytucyjnym w zakresie badania zgodności art 49 ustawy no-
welizującej z art 2, art 45 ust 2, art 47 i art 51 ust 2 i ust 4 Konstytucji, na
podstawie art 59 ust 1 pkt 2 ustawy o TK, z uwagi na niedopuszczalność wyda-
nia wyroku Wzorzec konstytucyjności, który zostanie poddany analizie w dal-
szej części stanowiska, to wyłącznie art 45 ust 1 Konstytucji, ponieważ jedynie
w tym zakresie pytanie prawne zawiera w wystarczającym stopniu szczegółową
i precyzyjną jurydyczną argumentację uprawdopodabniającą stawiane zarzuty
IV. Wzorzec kontroli
1 Konstytucja w art 45 ust 1 przewiduje, iż: „Każdy ma prawo do sprawiedli-
wego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy,
niezależny, bezstronny i niezawisły sąd” Istota prawa do sądu sprowadza się do
zapewnienia ochrony sądowej w sprawach dotyczących sfery praw lub wolności
danego podmiotu Prawo do sądu stanowi jedno z podstawowych praw jednost-
ki i jedną z fundamentalnych gwarancji praworządności Wedle utrwalonego
orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego obejmuje ono:
■ prawo dostępu do sądu, tj prawo uruchomienia postępowania przed sądem –
organem o określonej charakterystyce (właściwym, niezależnym, bezstron-
nym i niezawisłym),
■ prawo do właściwej procedury przed sądem,
■ prawo do wiążącego rozstrzygnięcia sprawy (wyroki TK z: 9 czerwca 1998 r ,
sygn akt K 28/97; 10 lipca 2000 r , sygn akt SK 12/99; stanowisko to zostało
wielokrotnie powtórzone w późniejszym orzecznictwie)
W 2007 r TK uzupełnił te elementy prawa do sądu o „prawo do odpowied-
niego kształtowania ustroju i pozycji organów rozpoznających sprawy” (wy-
rok z 24 października 2007 r, sygn akt SK 7/06) Stanowisko to pojawia się
w nowszej judykaturze, w której wyodrębnia się cztery elementy prawa do sądu
(np wyroki TK z: 6 listopada 2012 r , sygn akt K 21/11; 15 kwietnia 2014 r , sygn
akt SK 12/13; 30 września 2014 r , sygn akt SK 22/13; 13 stycznia 2015 r , sygn
akt SK 34/12) Trybunał podkreślił także, że „w państwie prawnym prawo do
sądu nie może być rozumiane jedynie formalnie, jako dostępność drogi sądowej
w ogóle, lecz i materialnie, jako możliwość prawnie skutecznej ochrony praw na
drodze sądowej […]” Podobne stanowisko zajął Sąd Najwyższy, według którego
prawo do sądu nie wygasa w momencie złożenia powództwa i podjęcia na tej
podstawie procesu, ale chodzi w nim o to, aby sąd rozpoznał sprawę co do jej
istoty (postanowienie SN z 19 lipca 2006 r , sygn akt I CSK 112/06)
2 Konstytucyjne prawo do sądu ma aspekt pozytywny, zawiera bowiem dy-
rektywy, zobowiązujące ustawodawcę do należytego ukształtowania systemu
wymiaru sprawiedliwości w wymiarze instytucjonalnym i proceduralnym oraz
zapewnienia jego efektywnego funkcjonowania W tym aspekcie można mówić o obowiązku ustawodawcy ustanowienia regulacji prawnej, która zapewnia
rozpatrzenie sprawy przez sąd, na żądanie zainteresowanego Negatywny aspekt
prawa do sądu wyraża się w zakazie zamykania lub nadmiernego ograniczania
dostępu do wymiaru sprawiedliwości (art 45 ust 1 w związku z art 77 ust 2
Konstytucji) Fundamentalnym założeniem Konstytucji jest jej aksjologiczna
i teleologiczna spójność, dlatego też dyrektywa zakazująca zamykania drogi
sądowej musi być uwzględniana w procesie wykładni ogólnej zasady prawa do
sądu (wyroki TK z: 9 czerwca 1998 r , sygn akt K 28/97; 15 października 2001 r ,
sygn akt K 12/01; 7 września 2004 r , sygn akt P 4/04; 29 stycznia 2013 r , sygn
akt SK 28/11)
Trybunał Konstytucyjny w swoim orzecznictwie podkreślił, że z prawa do
sądu wynika prawo do zastosowania sprawiedliwej procedury, tj takiej, która
„powinna zapewniać stronom uprawnienia procesowe stosowne do przedmio-
tu prowadzonego postępowania Wymóg sprawiedliwego postępowania zakła-
da bowiem dostosowanie jego zasad do specyfiki rozpoznawanych spraw” (wy-
rok TK z 16 listopada 2011 r, sygn akt SK 45/09) Prawo do odpowiedniego
ukształtowania postępowania ma charakter uniwersalny w tym sensie, że do-
tyczy każdego rodzaju postępowania sądowego, które objęte jest gwarancjami
składającymi się na prawo do sądu (zob wyrok TK z 12 lipca 2011 r , sygn akt
SK 49/08) Obowiązuje więc niezależnie od rodzaju załatwianej sprawy, jeżeli
tylko ustawodawca powierza jej rozpoznanie sądowi przedmiotu sprawy (praw
lub obowiązków, których dotyczy), sposobu jej wszczęcia (na żądanie zaintere-
sowanego podmiotu, organu publicznego albo z urzędu) oraz etapu, na którym
znajduje się rozstrzygana sprawa (zob wyroki TK z: 12 stycznia 2010 r , sygn akt
SK 2/09; 11 maja 2011 r , sygn akt SK 11/09; 12 lipca 2011 r , sygn akt SK 49/08)
Ustawodawca jest uprawniony do różnicowania postępowań sądowych w zależ-
ności od ich charakteru, przedmiotu rozpoznawanych w nich spraw, znaczenia
dochodzonych w nich praw i obowiązków dla zainteresowanych podmiotów, ce-
lów realizowanych w ramach tych postępowań, zakresu kognicji sądu, a także
etapu, na którym znajduje się rozstrzygana sprawa (zob wyroki TK z: 13 stycznia
2004 r , sygn akt SK 10/03; 28 lipca 2004 r , sygn akt P 2/04; 26 stycznia 2005 r ,
sygn akt P 10/04; 20 października 2010 r , sygn akt P 37/09; 16 listopada 2011 r ,
sygn akt SK 45/09)
3 Ocena konstytucyjności tych szczegółowych rozwiązań i wyłaniającego
się z nich kształtu określonego rodzaju postępowania sądowego wymaga odnie-
sienia tego kształtu do wymagań konstytucyjnych w ujęciu całościowym (zob
wyrok TK z: 28 lipca 2004 r , sygn akt P 2/04; 26 stycznia 2005 r, sygn akt
P 10/04; 20 października 2010 r , sygn akt P 37/09; 16 listopada 2011 r, sygn
akt SK 45/09) Prawo do różnicowania postępowań sądowych w zależności od
ich charakteru nie oznacza arbitralności w stanowieniu przepisów procedural-
nych, przykładowo takich, które ponad miarę, a więc bez wystąpienia istotnych
racji, ograniczają prawa procesowe strony (zob wyroki TK z: 20 października 2010 r , sygn akt P 37/09; 16 listopada 2011 r , sygn akt SK 45/09) Wymagane
jest zapewnienie sprawiedliwości proceduralnej, która, jak wskazuje TK, stanowi
gwarancję tego, aby prawo do sądu nie było prawem fasadowym (zob wyroki TK
z: 26 lutego 2008 r , sygn akt SK 89/06; 29 kwietnia 2008 r , sygn akt SK 11/07;
20 października 2010 r , sygn akt P 37/09)
Konstytucyjny nakaz sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy zawiera w so-
bie trzy podstawowe gwarancje (zob wyroki TK z: 31 marca 2005 r, sygn akt
SK 26/02; 16 stycznia 2006 r, sygn akt SK 30/05; 2 października 2006 r, sygn
akt SK 34/06; 20 listopada 2007 r , sygn akt SK 57/05; 26 lutego 2008 r , sygn akt
SK 89/06; 12 stycznia 2010 r , sygn akt SK 2/09; 18 października 2011 r , sygn akt
SK 39/09; 8 kwietnia 2014 r , sygn akt SK 22/11):
■ możność bycia wysłuchanym (prawo do wysłuchania),
■ ujawnienie w czytelny sposób motywów rozstrzygnięcia (prawo do uzasad-
nienia lub szerzej – prawo do informowania),
■ zapewnienie przewidywalności postępowania (prawo do przewidywalności
postępowania; we wcześniejszym orzecznictwie wskazywano także na pra-
wo do przewidywalności rozstrzygnięcia – zob wyrok TK z 17 października
2000 r , sygn akt SK 5/99)
4 Zarówno w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, jak i w doktrynie
prawa jest bezsporne, że prawo do sądu nie ma charakteru absolutnego Ty-
tułem przykładu można przywołać wyrok Trybunału z 10 maja 2000 r (sygn
akt SK 21/99), w którym podkreślono, że: „[…] nie istnieje w żadnym systemie
prawnym bezwzględne i absolutne prawo do sądu – które nie podlegałoby ja-
kimkolwiek ograniczeniom i które w konsekwencji stwarzałoby uprawnionemu
nieograniczoną możliwość ochrony swych praw na drodze sądowej To stwier-
dzenie należy odnieść do wszystkich kategorii praw, bowiem samo ukształto-
wanie postępowania przed sądem w sposób respektujący określone procedury
[…] stanowi istotne i rzeczywiste ograniczenie prawa do sądu, konieczne jednak
ze względu na inne wartości powszechnie szanowane w państwie prawnym, jak
w szczególności bezpieczeństwo prawne, zasada legalizmu czy zaufanie do prawa”
(zob także wyroki TK z: 7 września 2004 r , sygn akt P 4/04 i 16 grudnia 2008 r ,
sygn akt P 17/07) W opinii Trybunału Konstytucja nie wyklucza ustanawiania
w ustawie ograniczeń prawa do sądu, jeżeli nie prowadzą do zamknięcia sądowej
drogi dochodzenia konstytucyjnych wolności i praw oraz mieszczą się w ramach
określonych przez art 31 ust 3 Konstytucji, wyznaczający granice ingerencji or-
ganów władzy publicznej w tej sferze (zob wyrok TK z 12 września 2006 r , sygn
akt SK 21/05)
V. Analiza zgodności
1 Postępowanie w sprawie o wpis do rejestru dłużników niewypłacalnych jest
postępowaniem rejestrowym w rozumieniu art 5191 § 3 k p c (zob postanowienie SN z 27 kwietnia 2006 r , sygn akt I CZ 18/06) Rejestr dłużników niewypła-
calnych wchodzi w skład KRS Co do zasady wpisowi z urzędu do tego rejestru
na podstawie art 55 ustawy o KRS podlegają osoby fizyczne, jak też osoby praw-
ne lub jednostki organizacyjne mające zdolność prawną Są to przeważnie pod-
mioty, które znalazły się w złej sytuacji finansowej, lub osoby, które z powodu
popełnionych czynów pozbawiono prawa uczestniczenia w życiu gospodarczym
jako przedsiębiorca albo sprawowania określonych funkcji związanych z prowa-
dzeniem działalności gospodarczej, przy czym warunkiem wpisu jest również
spełnienie kryteriów wskazanych w art 55 lub art 56 ustawy o KRS W pierwszej
kolejności ustawa wskazuje osoby prowadzące działalność gospodarczą indywi-
dualnie i bezpośrednio (art 55 pkt 1 i 4) lub wspólnie w formie spółki osobowej
(art 55 pkt 2) bądź osoby, które zostały pozbawione prawa sprawowania funkcji
członka organu lub przedstawiciela w spółce handlowej, przedsiębiorstwie pań-
stwowym lub spółdzielni Od 31 grudnia 2014 r wpisowi do RDN podlegają po-
nadto osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej, jeżeli ogłoszono
ich upadłość
2 W uzasadnieniu postanowienia z 19 lutego 2003 r, sygn akt V CK 7/03,
Sąd Najwyższy stwierdził, że rejestr dłużników niewypłacalnych spełnia funk-
cję ewidencyjną i informacyjną Ustawodawca przesądził, że rejestr ten korzy-
sta z domniemania prawdziwości wpisanych do niego danych Z tej przyczyny
podstawą wpisu są dane zweryfikowane prawomocnym orzeczeniem sądowym,
zarówno przy wpisie z urzędu, jak i na wniosek wierzyciela Rejestr pełni rolę
informacyjną i jest instrumentem prawnym, który pozwala na pozyskanie wie-
dzy o potencjalnych kontrahentach (zob N Kowal[w:] L Ciulkin, A Jakube-
cki, N Kowal, Krajowy Rejestr Sądowy i postępowanie rejestrowe. Praktyczny
komentarz, Warszawa 2002, s 178–179) Instrument ten ma ograniczać ryzyko
inwestycyjne Jest to „rozwiązanie prawne, chroniące potencjalnego wierzyciela
przed niewypłacalnością dłużnika jeszcze przed powstaniem zobowiązania Sąd
Najwyższy zwrócił uwagę, że rejestr dłużników niewypłacalnych został powo-
łany w interesie wierzycieli (inwestorów) Wpis do rejestru ujawnia podmioty
niewiarygodne, niezasługujące na zaufanie w obrocie gospodarczym, a tym sa-
mym prowadzi do eliminowania ich z tego obrotu Jest to korzystne dla sytuacji
rynkowej, może natomiast realnie utrudnić osobom «napiętnowanym» wpisem
do RDN reaktywowanie działalności gospodarczej Zatem nie element subiek-
tywny w postaci winy (potencjalnego) kontrahenta ma znaczenie dla osób zain-
teresowanych informacjami ujawnionymi w tym rejestrze, lecz obiektywny stan
majątkowy, sytuacja ekonomiczna danego podmiotu W równej mierze należy
więc umożliwić dostęp do informacji o dłużnikach nieuczciwych, jak też o tych,
którzy przez swoją nieporadność narazili interesy innych podmiotów, wystę-
pujących w obrocie gospodarczym (por N Kowal, w: L Ciulkin, A Jakubecki,
N Kowal, Krajowy Rejestr Sądowy, s 179)” (M Tarska, Komentarz do art. 55
ustawy, op. cit.).
cję dla osoby, która została w nim ujawniona (zob m in T Palmirski, Wpis do
Rejestru Dłużników Niewypłacalnych na zasadzie art. 55 ustawy o Krajowym Re-
jestrze Sądowym. Stan aktualny – uwagi de lege ferenda, „Rejent” 2009, nr 5, s 98
i n ) Konstrukcja normatywna rejestru pozwala bowiem stwierdzić, że są w nim
ujawnieni dłużnicy niesolidni, przed którymi, niezależnie od ich indywidualnego
zawinienia, należy ostrzegać potencjalnych kontrahentów (idem, Rejestr dłużni-
ków niewypłacalnych, „Zeszyty Prawnicze UKSW” 2009, t 9, s 280) Figurowanie
w RDN stanowi więc szczególny przypadek napiętnowania osoby fizycznej czy
prawnej, które następuje przez podanie do publicznej wiadomości określonych
informacji dotyczących jej zadłużenia lub niesolidności jako dłużnika
Podobnie zapatruje się na tę kwestie orzecznictwo: „wpis do takiego rejestru
ma informować uczestników obrotu o podmiotach, które ze względu na swo-
ją sytuację majątkową stanowią potencjalne zagrożenie dla kontrahentów […]
Z punktu widzenia samego dłużnika pełni on niewątpliwie rolę swoistej sankcji,
która spotyka go za to, że nie realizuje zobowiązań wobec wierzycieli” (uchwała
Sądu Najwyższego z 16 marca 2007 r , sygn akt III CZP 9/07) W uzasadnieniu
uchwały z 19 sierpnia 2009 r , sygn akt III CZP 46/09, Sąd Najwyższy wprost
stwierdza, że „wpis do rejestru dłużników niewypłacalnych ma charakter sankcji
za niespełnienie świadczenia w terminie”
4 W uzasadnieniu projektu ustawy nowelizującej przedstawionego Sejmowi
w piśmie z 23 listopada 2017 r, obowiązujące wówczas przepisy ustawy o KRS
uznane zostały za regulację „niewystarczającą, nieuwzględniającą nowych roz-
wiązań prawnych i technicznych”, co w ocenie projektodawcy może „z biegiem
lat prowadzić do znacznego obniżenia efektywności działania sądu rejestrowego
oraz wiarygodności rejestru” (uzasadnienie projektu ustawy nowelizującej, druk
sejmowy nr 2067/VIII kad , s 2) Potrzeba wprowadzenia nowych treści norma-
tywnych do ustawy o KRS miała wynikać także z konieczności implementacji dy-
rektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2017/1132/UE z dnia 14 czerwca 2017 r
w sprawie niektórych aspektów prawa spółek (Dz Urz UE L 169 z 30 czerwca
2017 r ) w zakresie przepisów dotyczących systemu integracji rejestrów
Jednym z kierunków zmian wprowadzanych przez ustawę nowelizującą było
„uproszczenie dokonywania tzw wpisów ewidencyjnych do rejestru przedsię-
biorców oraz zmiana sposobu i zakresu ujawniania informacji o zaległościach
płatniczych podmiotu” (ibidem, s 4) Analizując kilkanaście lat funkcjonowa-
nia rejestru dłużników niewypłacalnych, projektodawca stwierdził, że RDN nie
jest rejestrem, „który wzmacniałby pewność i bezpieczeństwo obrotu oraz pełnił
funkcję informacyjną i ostrzegawczą o niesolidnych kontrahentach” Ponadto
zauważył, iż „postępowania o wpis do RDN często są czasochłonne i wymagają
nieproporcjonalnych nakładów (czasu pracy, jak i finansowych) w stosunku do
osiąganych rezultatów, jak również w stosunku do zainteresowania społecznego
danymi ujawnionymi w RDN” (ibidem, s 86). Wedle uzasadnienia projektu za tzw wpisy ewidencyjne uznawać należy
wpisy, które polegają na „ujawnieniu w rejestrze informacji o orzeczeniach wy-
danych przez sąd lub organ administracyjny lub egzekucyjny (np sąd upadłoś-
ciowy, komornika) W tego typu sprawach sąd rejestrowy nie przeprowadza kon-
troli czynności leżących u podstaw wpisu, nie bada zasadności i poprawności
wydania orzeczenia stanowiącego podstawę wpisu” (ibidem, s 87) Przykładami
wpisów ewidencyjnych w rejestrze przedsiębiorców są, w ocenie projektodaw-
cy, wpisy w przedmiocie np : informacji o zabezpieczeniu majątku dłużnika
w postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości, informacji o zawieszeniu
prowadzonych przeciwko dłużnikowi egzekucji, informacji o oddaleniu wnio-
sku o ogłoszenie upadłości na podstawie art 13 ust 1 ustawy z dnia 28 lutego
2003 r – Prawo upadłościowe (art 41 pkt 4 ustawy o KRS)
W stanie prawnym obowiązującym przed wejściem w życie ustawy noweli-
zującej, w przypadku wpisów ewidencyjnych wymagane było z reguły wydanie
przez sąd postanowienia o wpisie do rejestru, jego uzasadnienie (postępowanie
prowadzone jest bowiem z urzędu) i doręczenie uczestnikowi postępowania
Od postanowienia przysługiwał środek zaskarżenia „W wielu tego typu postę-
powaniach, ze względu na brak informacji o miejscu pobytu uczestnika nie ma
możliwości skutecznego doręczenia postanowienia o wpisie – zachodzi zatem
konieczność ustanowienia kuratora, co generuje dodatkowe koszty i powoduje,
że prosta z założenia sprawa staje się czasochłonna” (ibidem, s 134)
Projektodawca podważył racjonalność takiego rozwiązania Wskazał, że:
„[j]ak wynika z wieloletniej praktyki orzeczniczej sądów rejestrowych, skargi
lub apelacje składane od postanowień zarządzających (ewidencyjny) wpis do
rejestru w rzeczywistości nie dotyczą decyzji sądu rejestrowego, a odnoszą się
do orzeczenia stanowiącego podstawę wpisu do KRS Strony podnoszą zarzuty
dotyczące treści orzeczenia sądu lub innego organu i kwestionują przykładowo
zasadność oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości W takich przypadkach
rozpoznanie skargi lub apelacji polega na wskazaniu w pisemnym uzasadnieniu,
że sąd rejestrowy nie ingeruje w treść lub zasadność wydania orzeczenia stano-
wiącego podstawę dokonania wpisu do rejestru Nie ma zatem potrzeby utrzy-
mywania środków zaskarżenia od tego typu orzeczeń sądów rejestrowych, czyli
od postanowień zarządzających wpis do rejestru treści rozstrzygnięcia innego
sądu lub organu, gdyż orzeczenie sądu rejestrowego nie kształtuje żadnego no-
wego stanu Gdyby jednak doszło do wpisu niedopuszczalnego (czego nie można
wykluczyć), to po powzięciu informacji w tym zakresie, sąd rejestrowy jest zobo-
wiązany wszcząć postępowanie z urzędu na podstawie aktualnie obowiązujących
przepisów, w szczególności art 12 ust 3 ustawy o KRS” (ibidem, s 90)
Zgodnie z treścią projektu ustawy nowelizującej do kategorii wpisów ewiden-
cyjnych zostały zaliczone także wpisy, o których mowa w art 55 ustawy o KRS
(ibidem, s 107) Taka ich kwalifikacja rzutowała na treść, jaką uzyskał art 49 –
przepis przejściowy – zgodnie z którym, w sprawach wszczętych od dnia wejścia w życie ustawy nowelizującej postanowienia w przedmiocie wpisów, o których
mowa w art 55 ustawy o KRS, nie będą wymagały doręczenia i nie będą pod-
legały zaskarżeniu W uzasadnieniu pojawia się argument, iż „postępowania
o wpis do rejestru dłużników niewypłacalnych często są czasochłonne i wyma-
gają nieproporcjonalnych nakładów (czasu pracy, jak i finansowych) w stosunku
do osiąganych rezultatów, jak również w stosunku do zainteresowania społecz-
nego danymi ujawnionymi w RDN” (ibidem, s 86) Z kolei przyjęte w art 49
rozwiązanie „wyeliminuje nieefektywne działania sądu, które w żaden sposób
nie wpływają na wzmocnienie wiarygodności i bezpieczeństwa obrotu i pozwoli
sądowi rejestrowemu skoncentrować jego aktywność na tym, co stanowi istotę
jego działania, tj rozpoznawanie wniosków o wpis do rejestru przedsiębiorców
i rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji
oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej” (ibidem)
5 W piśmie Ministra Sprawiedliwości z 18 listopada 2014 r do wicemarszał-
ka Senatu (znak DPrC-III-4392-35/14) poświęconym wpisom do RDN w pro-
jektowanej nowelizacji ustawy o KRS pojawił się argument, iż „od postanowień
zarządzających wpis do rejestru treści rozstrzygnięcia innego sąd lub organu nie
ma potrzeby utrzymywania środków zaskarżenia, gdyż orzeczenie sądu rejestro-
wego nie kształtuje żadnego nowego stanu”, sąd dokonuje „technicznego ujaw-
nienia określonej informacji w rejestrze”
6 Z uwagi na swoisty charakter postępowania w przedmiocie wpisu do
RDN należy w pierwszej kolejności ustalić, czy mieści się ono w pojęciu „spra-
wy”, o której rozpatrzenie zgodnie z wymaganiami określonymi w art 45 ust 1
Konstytucji może ubiegać się podmiot uprawniony (zob wyrok TK z 26 kwiet-
nia 2005 r , sygn akt SK 36/03) Wskazane pojęcie konstytucyjne jest nieostre,
a określenie jego konturów zostało powierzone orzecznictwu i doktrynie Trybu-
nał od początku opowiadał się za wykładnią zmierzającą do objęcia art 45 ust 1
Konstytucji możliwie najszerszego zakresu spraw (wyroki z: 9 czerwca 1998 r ,
sygn akt K 28/97; 8 listopada 2001 r, sygn akt P 6/01; 8 października 2002 r,
sygn akt K 36/00; 18 października 2011 r , sygn akt SK 39/09; 29 czerwca 2010 r ,
sygn akt P 28/09) TK w zdecydowanej większości swoich orzeczeń, w których
powstawała konieczność odpowiedzi na pytanie, czy konkretna sytuacja może
być kwalifikowana jako sprawa w rozumieniu art 45 ust 1 Konstytucji, odpo-
wiadał na to pytanie twierdząco Pojęcie sprawy nie jest ograniczone do określo-
nych dziedzin stosunków prawnych Zakresem zastosowania art 45 ust 1 objęte
są wszystkie podstawowe obszary systemu prawnego TK podkreślił, że jest to
pojęcie autonomiczne, którego nie można objaśniać wyłącznie przez odniesienia
do pojęcia sprawy funkcjonującego na tle poszczególnych gałęzi prawa: karnego,
cywilnego czy administracyjnego (zob wyroki TK z: 12 maja 2003 r, sygn akt
SK 38/02; 18 maja 2004 r , sygn akt SK 38/03; 27 maja 2008 r , SK 57/06; 13 lipca
2009 r , sygn akt SK 46/08; 13 stycznia 2015 r , SK 34/12; 24 lutego 2015 r , sygn
akt K 34/12). Rozważany termin należy odnieść przede wszystkim do sporów prawnych
między osobami fizycznymi i prawnymi, ale ta kategoria nie wyczerpuje całego
zakresu konstytucyjnego pojęcia sprawy W nowszym orzecznictwie Trybunału
zanegowano akcentowaną wcześniej zbieżność między sprawowaniem wymia-
ru sprawiedliwości a rozpoznawaniem spraw w rozumieniu art 45 ust 1 (zob
wyrok TK z 13 stycznia 2015 r, sygn akt SK 34/12) Do zakresu tego pojęcia
należą więc wszelkie sprawy, w których dochodzi od „rozstrzygania o prawach
danego podmiotu” (wyroki TK z: 10 lipca 2000 r , sygn akt SK 12/99; 25 lutego
2002 r , sygn akt SK 29/01; 19 lutego 2003 r, sygn akt P 11/02; 5 lipca 2005 r,
sygn akt SK 26/04; 22 września 2009 r , sygn akt SK 3/08; 13 marca 2012 r , sygn
akt P 39/10; 22 stycznia 2013 r , sygn akt SK 18/11) „Precyzując to założenie
TK uznał, że prawem do sądu objęte są wszelkie sytuacje, w których pojawia
się konieczność rozstrzygania o prawach podmiotu w relacji do innych równo-
rzędnych podmiotów lub w relacji do władzy publicznej, a jednocześnie natu-
ra danych stosunków prawnych wyklucza arbitralność rozstrzygania o sytuacji
prawnej podmiotu przez drugą stronę tego stosunku (spory na tle podległości
służbowej; wyr z 10 5 2000 r, K 21/99, OTK 2000, Nr 4, poz 109)” (K Weitz,
P Grzegorczyk, Komentarz do art. 45 Konstytucji [w:] Konstytucja RP, t I, Ko-
mentarz. Art. 1–86, red M Safjan, L Bosek, Warszawa 2016, nb 47–55)
W literaturze ugruntowany jest pogląd, że jeżeli ustawy poddają konkretną
sytuację pod kognicję sądów, wtedy art 45 ust 1 znajduje zastosowanie „Pod-
dając określone sprawy kompetencji sądów ustawodawca musi się zatem liczyć
z tym, że w sprawach tych aktualizują się gwarancje wynikające z art 45 ust 1,
bez względu na to, czy kompetencja sądów w tej sprawie jest konstytucyjnie na-
kazana (tak trafnie TK w wyr z 7 9 2004 r , P 4/04, OTK-A 2004, Nr 8, poz 81)”
(ibidem) Mając powyższe na względzie, należy uznać, że skoro wydawanie po-
stanowień w przedmiocie wpisów, o których mowa w art 55 ustawy o KRS, zo-
stało poddane pod kognicję sądu, w sprawach tych aktualizują się gwarancje wy-
nikające z art 45 ust 1 Konstytucji
Fakt, że ustawa nowelizująca pozostawiła kwestię wpisów do rejestru dłuż-
ników niewypłacalnych w gestii sądu, świadczy o tym, iż ustawodawca uznaje
samoistne znaczenie takiego wpisu, który w sposób wyraźny wkracza w obszar
chronionych prawem dóbr osobistych osób prawnych i fizycznych Z uzasad-
nienia projektu wynika, że projektodawcy był znany fakt, iż wpisy dokonywane
na podstawie poszczególnych punktów art 55 ustawy o KRS budzą wątpliwości,
które wynikają z dotychczasowej praktyki orzeczniczej Wskazano przykładowo,
że wpisy do RDN dokonywane na postawie art 55 pkt 3 (ujawnienie w rejestrze
informacji o zobowiązaniu dłużnika do wyjawienia majątku) dotyczyły osoby,
„która nie jest dłużnikiem (np współmałżonek, który zawarł z dłużnikiem umo-
wę rozdzielności majątkowej) i która nie brała udziału w postępowaniu o wy-
jawienie majątku, gdyż wierzyciel podał błędny adres jej zamieszkania” Osoba
taka niekiedy dopiero po wpisie do RND „dowiaduje się, że w ogóle toczyło się wobec niej postępowanie” „[Z]darza się również, że ze względu na podanie błęd-
nych danych przez wierzyciela orzeczenia takie zapadają nie wobec dłużników,
a wobec osób o tym samym imieniu i nazwisku co dłużnik W ten sposób oso-
ba, która w ogóle nie jest dłużnikiem i nie ma nic wspólnego z prowadzonym
postępowaniem na podstawie postanowienia zobowiązującego do wyjawienia
majątku trafia do RDN KRS” (uzasadnienie projektu ustawy nowelizującej, druk
sejmowy nr 2067/VIII kad , s 106) Z kolei, z przeprowadzonych w ramach
przygotowywania projektu ustawy badań ankietowych wynikło, że „ujawnienie
informacji o zaleganiu z zobowiązaniami alimentacyjnymi przez potencjalnego
kontrahenta ma istotny wpływ na wiarygodność osób fizycznych wykonujących
działalność gospodarczą” (ibidem, s 103–104) Trafne są twierdzenia sądu py-
tającego, że w przypadku dokonywania wpisu do rejestru na podstawie art 55
pkt 5 ustawy o KRS przesłanką jego dokonania nie jest prawomocne orzeczenie
sądu, ale okoliczność faktyczna stwierdzona przez komornika sądowego w try-
bie art 1086 § 4 k p c , tj stwierdzenie powstania po stronie dłużnika alimenta-
cyjnego ewentualnej zaległości za okres dłuższy niż 6 miesięcy
Nie sposób więc uznać, że wpisy do RDN dokonane na podstawie art 55
pkt 4 i 5 ustawy o KRS mają charakter czysto ewidencyjny i nie tworzą nowego
stanu prawnego Potencjalne podanie do publicznej informacji danych niepraw-
dziwych lub nieaktualnych dotyczących np pozbawienia prawa prowadzenia
działalności gospodarczej przez określony podmiot albo niewywiązywania się
przez niego z obowiązków alimentacyjnych w istotny sposób wkracza w sferę
prawnie chronionych dóbr osobistych osób fizycznych i prawnych
Nieuzasadnione wpisanie danych określonego podmiotu do jawnego i ogól-
nodostępnego rejestru niewypłacalnych dłużników może godzić w jego prawa
W przypadku osób fizycznych będzie to przede wszystkim prawo do ochrony
życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia Osoby prawne i jednostki
organizacyjne mające zdolność prawną narażone są na utratę renomy
7 Ocena konstytucyjności art 49 ustawy nowelizującej w zakresie dotyczą-
cym art 55 pkt 4 i 5 ustawy o KRS sprowadza się więc przede wszystkim do
odpowiedzi na pytanie, czy podmiot, względem którego wydano postanowienie
o wpisie do RDN w sprawach wszczynanych w okresie między 15 marca 2018 r
a 31 stycznia 2019 r, dysponuje skuteczną możliwością ochrony swoich praw
w sytuacji, gdy prawa te zostały, wskutek wydania takiego postanowienia, naru-
szone lub zagrożone
Po wejściu w życie ustawy nowelizującej podstawowym środkiem prawnym
służącym usuwaniu nieprawidłowości we wpisach ujawnionych w RDN stał się
mechanizm przewidziany w art 12 ust 3 ustawy o KRS Przepis ten znajduje
zastosowanie w sytuacji, gdy wadliwość wpisu w KRS polega na „niedopusz-
czalności” wpisu ze względu na obowiązujące przepisy prawa Sformułowanie
„dane niedopuszczalne ze względu na obowiązujące przepisy prawa” jest różnie
interpretowane w doktrynie i orzecznictwie W razie stwierdzenia przez sąd rejestrowy, że w KRS są zamieszczone dane niedopuszczalne ze względu na obowią-
zujące przepisy prawa, ustawodawca upoważnia sąd do wszczęcia szczególnego
postępowania z udziałem osób zainteresowanych Po wysłuchaniu tych osób na
posiedzeniu lub po ich wezwaniu do złożenia oświadczenia pisemnego, sąd wy-
kreśla te dane z urzędu W doktrynie i orzecznictwie przeważa pogląd, że przepis
ust 3 nie daje podstaw sądowi do wykreślenia podmiotu z KRS, a co najwyżej
poszczególnych danych o tym podmiocie, jeżeli byłyby one niedopuszczalne
ze względu na obowiązujące przepisy prawa Wykreślenie podmiotu z rejestru,
zwłaszcza przedsiębiorcy – głównie ze względu na ochronę interesów jego wie-
rzycieli oraz uczestników – dopuszczalne jest jedynie w okolicznościach ściśle
wskazanych w ustawie Potwierdził to SN w postanowieniu z 27 października,
2010 r , sygn akt V CSK 114/10 Podobnie wypowiedział się wcześniej SN w po-
stanowieniu z 5 maja 2005 r , sygn akt IV CK 18/05 Mechanizm przewidziany
w art 12 ust 3 ustawy o KRS zakłada więc działanie sądu z urzędu, a dodatkowo
już po zamieszczeniu danych w rejestrze oraz jedynie w ograniczonym zakresie,
w szczególności co do możliwości wykreślenia podmiotu Przedmiotem dalszej
oceny pozostaje więc to, czy art 49 ustawy nowelizującej zapewnił uczestnikowi
postępowania o wpis do RDN właściwą procedurę przed sądem
Trybunał Konstytucyjny, wskazując na zasadność różnicowania poszczegól-
nych typów postępowań sądowych, podkreśla jednocześnie, że odrębność pro-
ceduralna może być potraktowana w pewnych sytuacjach jako ograniczenie pra-
wa do sądu Swoboda ustawodawcy kształtowania odpowiednich procedur nie
oznacza bowiem dopuszczalności wprowadzania rozwiązań arbitralnych, które
ponad miarę, a więc bez wystąpienia istotnych racji, ograniczają prawa proceso-
we strony (zob wyroki TK z: 20 października 2010 r , sygn akt P 37/09; 16 listo-
pada 2011 r , sygn akt SK 45/09)
Istotną gwarancją rzetelności postępowania sądowego jest możność bycia
wysłuchanym (prawo do wysłuchania) „Prawo do wysłuchania ma głębokie
uzasadnienie w założeniu o podmiotowym, a nie przedmiotowym traktowaniu
wszystkich osób zainteresowanych wynikiem postępowania Jest ono także wy-
razem poszanowania godności człowieka” (K Weitz, P Grzegorczyk, Komentarz,
op. cit., nb 95) Jednym z przejawów prawa do wysłuchania jest tzw jawność
wewnętrzna postępowania sądowego, która oznacza prawo stron i innych jego
uczestników do bycia informowanym o jego przebiegu, prawo do wglądu do akt
sprawy lub prawo do uczestniczenia w czynnościach procesowych sądu Jawność
ta stanowi przesłankę efektywnego korzystania z prawa do wysłuchania w zakre-
sie, który polega na przedstawianiu swojego stanowiska w sprawie (zob wyroki
TK z: 11 czerwca 2002 r , sygn akt SK 5/02; 6 grudnia 2004 r , SK 29/04; 20 paź-
dziernika 2010 r , sygn akt P 37/09) Zapewnienie jawności wewnętrznej może
następować w różny sposób Jednym z nich jest uczestniczenie stron w posie-
dzeniach sądowych (niejawnych i jawnych, w tym wyznaczonych na rozprawę),
innym – informowanie stron przez doręczenia (zob wyroki TK z: 17 września 2002 r , sygn akt SK 35/01; 28 lutego 2006 r , sygn akt P 13/05 (K Weitz, P Grzegorczyk, Komentarz, op. cit., nb 97) Z orzecznictwa TK wynika również, że moż-
liwość poddania orzeczenia kontroli wzmacnia prawo do sądu, a brak możliwo-
ści zaskarżenia orzeczenia je ogranicza (zob wyroki TK z: 21 czerwca 2005 r,
sygn akt P 25/02; 6 października 2004 r , SK 23/02)
W ocenie Sejmu, penalizujące znaczenie, jakie przypisuje się w doktrynie
i orzecznictwie wpisom do RDN, powoduje, że konieczne jest poddanie postę-
powania sądowego w tym zakresie standardom państwa prawnego, w szczegól-
ności zapewnienie uczestnikowi postępowania takiej procedury przed sądem,
w ramach której mógłby on bezzwłocznie reagować na postanowienia dotyczą-
cych wpisu, które obarczone są istotnymi wadami Statuowany przez art 49 usta-
wy nowelizującej brak wymogu doręczenia postanowień dotyczących wpisów,
o których mowa w art 55 pkt 4 i 5 ustawy o KRS, jak również to, że nie podlegają
one zaskarżeniu stanowi naruszenie prawa do sprawiedliwej procedury przed
sądem Ograniczenie prawa do sądu w tym zakresie nie znajduje uzasadnienia
w realizacji innych ważnych wartości konstytucyjnych
8 Mając powyższe na uwadze, należy uznać, że zakwestionowany przepis
w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do wpisów, o których mowa w art 55
pkt 4 i 5 ustawy o KRS, jest niezgodny z art 45 ust 1 Konstytucji.
Kowal N [w:] L Ciulkin, A Jakubecki, N Kowal, Krajowy Rejestr Sądowy i postępowanie
rejestrowe. Praktyczny komentarz, Warszawa 2002
Palmirski T , Wpis do Rejestru Dłużników Niewypłacalnych na zasadzie art. 55 ustawy
o Krajowym Rejestrze Sądowym. Stan aktualny – uwagi de lege ferenda, „Rejent” 2009,
nr 5
Tarska M , Komentarz do art. 55 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym [w:] Kodeks spó-
łek handlowych. Pozakodeksowe prawo handlowe. Komentarz, t 5, red S Sołtysiński,
A Szajkowski, A Szumański, J Szwaja, 2015, Legalis
Weitz K , Grzegorczyk P , Komentarz do art. 45 Konstytucji [w:] Konstytucja RP, t I, Ko-
mentarz. Art. 1–86, red M Safjan, L Bosek, Warszawa 2016.
